Investment idea: स्टॉक मार्केट, म्युच्युअल फंड, एफडी नाही तर या ठिकाणी गुंतवणूकदारांचा वाढत आहे कल.

गुंतवणुकीच्या जगात सध्या एक नवीन ट्रेंड जोर धरतोय, तो म्हणजे ईटीएफ (Exchange-Traded Funds). गेल्या काही वर्षांपासून भारतीय गुंतवणूकदार पारंपरिक बचत पर्यायांना सोडून शेअर बाजार आणि म्युच्युअल फंडाकडे वळले होते. पण आता ईटीएफ या नव्या पर्यायाने सर्वांचं लक्ष वेधलं आहे. का वाढतोय हा ट्रेंड? आणि म्युच्युअल फंडच्या तुलनेत ईटीएफ का निवडावं? चला, जाणून घेऊया.

ईटीएफ म्हणजे काय?

ईटीएफ म्हणजे स्टॉक एक्सचेंजवर ट्रेड होणारं एक गुंतवणूक साधन, जे म्युच्युअल फंडासारखं आहे पण त्याच्यापेक्षा जास्त लवचिक आहे. हे एखाद्या इंडेक्सला, जसं की निफ्टी किंवा सेंसेक्स, फॉलो करते. तुम्ही स्टॉकप्रमाणे ईटीएफ खरेदी-विक्री करू शकता, आणि यामुळे गुंतवणूकदारांना कमी खर्चात डायव्हर्सिफिकेशनचा फायदा मिळतो. असोसिएशन ऑफ म्युच्युअल फंड्स इन इंडिया (AMFI) च्या आकडेवारीनुसार, जुलै 2025 मध्ये ईटीएफ (गोल्ड ईटीएफ वगळता) मध्ये 4,476 कोटी रुपयांची गुंतवणूक झाली, जी जूनमधील 844 कोटींपेक्षा कितीतरी जास्त आहे. यावरूनच ईटीएफचा वाढता क्रेझ दिसतो.

ईटीएफ आणि म्युच्युअल फंड: मुख्य फरक

ईटीएफ आणि म्युच्युअल फंड दोन्ही डायव्हर्सिफाइड गुंतवणुकीचे पर्याय आहेत, पण त्यांच्यात काही महत्त्वाचे फरक आहेत. म्युच्युअल फंड सामान्यतः अ‍ॅक्टिव्हली मॅनेज केले जातात, तर ईटीएफ बहुतेकदा पॅसिव्हली मॅनेज केले जातात. यामुळे ईटीएफचा खर्च कमी होतो. म्युच्युअल फंडाची खरेदी-विक्री दिवसअखेरीस NAV (Net Asset Value) वर होते, तर ईटीएफ तुम्ही दिवसभरात कधीही स्टॉकप्रमाणे ट्रेड करू शकता. यामुळे ईटीएफला जास्त लिक्विडिटी मिळते.

• कमी खर्च: ईटीएफचे मॅनेजमेंट फी आणि इतर खर्च म्युच्युअल फंडापेक्षा कमी असतात.
• पारदर्शकता: ईटीएफ तुमच्या पैशाची गुंतवणूक कुठे झाली आहे, याची रोजची माहिती देते, तर म्युच्युअल फंडात ही माहिती मासिक किंवा तिमाही मिळते.
• लवचिकता: ईटीएफ स्टॉकप्रमाणे रिअल-टाइम ट्रेडिंगला परवानगी देतात, ज्यामुळे तुम्ही बाजारातील चढ-उतारांचा फायदा घेऊ शकता.
• कर सवलत: ईटीएफच्या इन-काइंड क्रिएशन आणि रिडेम्प्शन प्रक्रियेमुळे कॅपिटल गेन्स टॅक्स कमी होतो.

ईटीएफ आणि म्युच्युअल फंडची तुलना

वैशिष्ट्य	ईटीएफ	म्युच्युअल फंड
ट्रेडिंग	दिवसभर स्टॉकप्रमाणे	दिवसअखेरीस NAV वर
खर्च	कमी (0.1-0.5%)	जास्त (0.5-2%)
लिक्विडिटी	जास्त	कमी
मिनिमम इन्व्हेस्टमेंट	1 शेअरपासून	500-5000 रुपये
टॅक्स इफिशियन्सी	जास्त	कमी

का वाढतोय ईटीएफचा ट्रेंड?

ईटीएफचा ट्रेंड वाढण्यामागे अनेक कारणं आहेत. पहिलं म्हणजे, कमी खर्चामुळे गुंतवणूकदारांचा फायदा होतो. उदाहरणार्थ, म्युच्युअल फंडाच्या तुलनेत ईटीएफचे एक्सपेन्स रेशो (0.1-0.5%) खूपच कमी आहे. दुसरं, ईटीएफमध्ये तुम्ही रिअल-टाइम ट्रेडिंग करू शकता, ज्यामुळे बाजारातील संधी ताबडतोब घेता येतात. तिसरं, ईटीएफ टॅक्स-इफिशियंट आहे, कारण त्याची क्रिएशन-रिडेम्प्शन प्रक्रिया कॅपिटल गेन्स टॅक्स कमी करते. याशिवाय, ईटीएफमध्ये डायव्हर्सिफिकेशन आणि साधेपणा यांचा सुंदर मेळ आहे, ज्यामुळे नवखे गुंतवणूकदारही याकडे आकर्षित होतात.

कोणता पर्याय निवडावा?

ईटीएफ आणि म्युच्युअल फंड यापैकी कोणता पर्याय निवडावा, हे तुमच्या गुंतवणुकीच्या ध्येयावर आणि रिस्क घेण्याच्या क्षमतेवर अवलंबून आहे. जर तुम्हाला कमी खर्चात, जास्त लिक्विडिटी आणि टॅक्स बेनिफिट्स हवे असतील, तर ईटीएफ तुमच्यासाठी बेस्ट आहे. पण जर तुम्ही लॉन्ग-टर्म गुंतवणूक आणि अ‍ॅक्टिव्ह मॅनेजमेंटला प्राधान्य देत असाल, तर म्युच्युअल फंड चांगला पर्याय ठरू शकतो. विशेषतः रिटायरमेंट प्लॅनिंगसाठी म्युच्युअल फंडला अजूनही जास्त पसंती आहे. तुमच्या फायनान्शियल अ‍ॅडव्हायझरशी चर्चा करून तुमच्या गरजेनुसार निर्णय घ्या.

शेवटचं मत

ईटीएफ आणि म्युच्युअल फंड दोन्ही उत्तम गुंतवणूक पर्याय आहेत, पण सध्या ईटीएफचा बोलबाला आहे. कमी खर्च, जास्त पारदर्शकता आणि ट्रेडिंगची लवचिकता यामुळे ईटीएफ गुंतवणूकदारांचा फेव्हरेट बनत आहे. पण कोणताही पर्याय निवडण्यापूर्वी तुमच्या फायनान्शियल गोल्स, रिस्क टॉलरन्स आणि मार्केट नॉलेजचा विचार करा. थोडक्यात, ईटीएफ तुम्हाला स्मार्ट आणि किफायतशीर गुंतवणुकीची संधी देतं, पण योग्य रिसर्च आणि प्लॅनिंगशिवाय कोणतीही गुंतवणूक यशस्वी होत नाही!